De stijgende economie heeft een positief effect op de vraag naar kinderopvang. De branche wordt daarmee een aantrekkelijke investering, en steeds vaker onderzoeken investeerders dan ook de Nederlandse kinderopvang. Maar wat is het effect van deze partijen, die zich normaliter richten op winstgevendheid, op een branche die zo essentieel is voor onze maatschappij? Die vraag stellen Ton Leeggangers, bestuurder Wij zijn JONG, en Geert de Wit, bestuurder Kinderopvanggroep. Zij zijn de afgelopen maanden verschillende keren benaderd door private equity-organisaties met de vraag de markt met hen te verkennen.
Private equity
Private equity betekent letterlijk privaat vermogen. Verschillende beleggers investeren in een niet-beursgenoteerd bedrijf en hopen na een paar jaar de belangen weer te verkopen, tegen een hoog rendement. Volgens De Wit en Leeggangers gaat het, zeker bij buitenlandse investeerders, dan ook om de winst en niet om de kwaliteit van kinderopvang te borgen.
Investering
Wat betekent zo’n investering voor een kinderopvangorganisatie? Leeggangers en De Wit geven hun reactie: ‘Kinderopvangorganisatie KidsFoundation Group, waar onder andere Smallsteps deel van uitmaakt, is blijkbaar zo’n aantrekkelijke investering. Bij een investering door een private-equityfonds worden hoge eisen gesteld aan het te behalen financiële rendement. Dit hoge rendement maakt echter dat het verdiende geld niet uitsluitend naar de kwaliteit van de kinderopvang kan gaan of naar een verlaging van de uurprijs voor ouders.’ Ingewijden stellen dat Onex tot € 300 miljoen heeft betaald voor KidsFoundation. Zoals het private equity betaamt, wordt dat bedrag vooral met schuld voldaan en niet of amper met cash, stelt het Financieel Dagblad in het artikel Private equity en crèche vormen een combinatie vol valkuilen.
Lees ook: ‘Smallsteps krijgt nieuwe Canadese investeerder’
Estro
In 2014 probeerde een groep maatschappelijke ondernemers met de oprichting van een consortium de overname van de toenmalige Estro-locaties, de voorloper van Smallsteps, door een buitenlandse investeerder af te wenden en samen opties te bekijken voor een mogelijke overname. Met deze overname wilde het consortium het geld dat bestemd is voor de Nederlandse kinderopvang voor de Nederlandse kinderopvang behouden. ‘Leden van het consortium zijn van mening dat investeringen in de kinderopvang de borging en de versterking van de stabiliteit, de continuïteit en de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland tot doel zouden moeten hebben. Helaas was deze overname niet mogelijk, omdat deze financieel en maatschappelijk niet te verantwoorden was’, zeggen Leeggangers en De Wit.
Oproep
De twee bestuurders roepen, samen met een brede groep aanbieders binnen de kinderopvang, op tot een maatschappelijk debat over de verkoop van kinderopvang aan durfinvesteerders. ‘KidsFoundation is niet de enige kinderopvangorganisatie waar private-equityfondsen in geïnteresseerd zijn. Wij roepen de Rijksoverheid en de sector zelf op paal en perk te stellen aan de uitverkoop van de Nederlandse kinderopvang, die nota bene voor 70 procent uit collectieve gelden – door overheid en werkgevers – gefinancierd wordt. Het wordt big business, en dat is niet de kant die wij op willen.’
Ton Leeggangers en Geert de Wit gaan graag in gesprek met ondernemers in de kinderopvang, die het debat over kapitaalinvesteerders in de kinderopvangbranche aan willen gaan. Zij zijn via e-mail bereikbaar: t.leeggangers@wijzijnjong.nl (Ton Leeggangers) en g.dewit@kinderopvanggroep.nl (Geert de Wit).
Mee eens!
Ik lees hier een groot misverstand over de branche: die zou 80% publiek gefinancierd zijn. Niets is minder waar. De kinderopvang wordt voor ⅔ uit particulier geld betaald, en soms nog meer. De overheid ‘betaalt’ ⅓ aan ouders (als het goed is, maar soms minder als zij bezuinigt op de kot), de werkgevers in Nederland betalen ook ⅓ (aan de overheid waarmee zij de kot financiert) en de resterende ⅓ betalen de ouders zelf. Zo bezien is niet alleen ⅔ particulier geld maar betaalt de ondernemer in de kinderopvang voor een deel zijn eigen kostprijs. De overheid (als de kleinste betaler) gedraagt zich ondertussen als was de branche een gesubsidieerde sector en overlaadt ondernemers met regels. Soms met de smoes: wij financieren de boel. Maar er is geen enkele financiële relatie tussen houders en de overheid, alleen tussen klanten/ouders en de overheid. Net als in de autobranche waar klanten fiscaal voordeel krijgen als zij milieuvriendelijke auto’s kopen. Niemand zal op het idee komen om die branche dan uit te roepen tot een publiek gefinancierde branche. Waarom wel in de kinderopvang?
De oproep tegen private equity vind ik onbegrijpelijk in een markt waarin het iedereen vrij hoort te staan zich te vestigen en ondernemers degene zijn die zelf de risico’s lopen, kijk naar alle faillisementen in de crisistijd. Ook de gedachte dat je alles wat je verdient in de kwaliteit moet steken vind ik vreemd. Een goede ondernemer die uit is op continuïteit van zijn bedrijf zorgt ervoor dat hij vlees op de botten krijgt, dan kan hij ook in slechte tijden overeind blijven. De hoogte van de prijzen heeft niets te maken met zakkenvullerij van equity fondsen of lagere financiële goden, maar alles met de hoeveelheid en dure kwaliteitseisen die er zijn. Niemand kan voor een dubbeltje op de eerste rang, ook misschien wel juist niet in de kinderopvang. En recent onderzoek heeft getoond dat de kwaliteit bij die grote jongens net zo goed is als bij de stichtingen.
En om nog een misverstand te voorkomen: ik ben eigenaar van een klein tot middelgroot bedrijf in de kinderopvang. Geen grote jongen.
Ik denk inderdaad dat we deze kant niet op moeten gaan. Small Steps was ooit eerst UK, toen werd dit overgenomen door (volgens mij) Catalpa. Dat werd weer overgenomen door Estro . Estro heeft via een (belasting/faillissement schijnconstructie een overname door SmallSteps erdoor heen gedrukt. Met veel ontslagen , veel onrust voor kinderen en ouders en veel gesloten filialen als gevolg.
Estro heeft onlangs nog te horen gekregen dat er schadevergoedingen betaald moet worden aan oud werknemers. En dan nu weer deze overname.. het klinkt mij allemaal als onzuiver in de oren. Het zou moeten gaan om de kinderen .. en de medewerkers.. niet om geld wat waarschijnlijk naar bestuurders en management gaat.
Wat leuk dat de auteurs met naam en toenaam en telefoonnummer vragen om de discussie aan te gaan!
Dat gezegd hebbende: ik maak me minder zorgen dan zij. De kinderopvang wordt voor 80% publiek gefinancierd en het product wordt ook voor 80% publiek bepaald door alle regels. Daarmee is de ondernemersvrijheid behoorlijk beperkt, hoewel creatievelingen er natuurlijk altijd iets op vinden en uniek aanbod weten te creeren.
Maar voor de mainstream-bedrijven is er niet veel te verdienen, behalve door schaalvergroting, meer efficiency en kostenverlagingen. Waar zit die ruimte dan? Eigenlijk nergens, want personeel is schaars en zal dus duurder worden of op een leukere plek willen werken. Gemeentesubsidie door goedkoop vastgoed is nu hoop ik wel zoń beetje op zijn retour, of althans geen concurrentievoordeel meer.
En schaalvergroting? Die zet eigenlijk weinig zoden aan de dijk omdat het vooral om de groep gaat, en de locatie, en minder om wat je daaromheen optuigt. Wellicht dat automatisering nog een beetje zou kunnen helpen, maar niet veel.
En dus zal het sappelen blijven, en zullen de verwachtingen niet waargemaakt worden. Er is in naam wel een vrije markt, maar de Canadezen hebben weinig oog voor de collectieve manier waarop die ingevuld wordt. Dat wordt dus op papier verlies lijden, jaar op jaar.
Maakt dat uit voor het niveau en de kwaliteit? Ja, wellicht. Maar dat geeft ook weer ruimte aan anderen om het beter te doen. Om te laten zien dat het anders kan. Dus laten we dát doen. Als maatschappelijk bevlogen mensen samen in de kinderopvang doorverbeteren, zonder ons al te veel gelegen te laten liggen aan buitenlandse investeerders.